علم و عمل

وبلاگ علوم تجربی پایه‌ی پنجم ابتدایی

علم و عمل

وبلاگ علوم تجربی پایه‌ی پنجم ابتدایی

گالیله

  

 

گالیله
دانشمند ایتالیایی ( 1564- 1642)

گالیلئو گالیله در سال 1564 در شهر پیزا واقع در ایتالیا متولد شد. وی تا سن 19 سالگی، تمام مطالعات خود را بر ادبیات متمرکز کرده بود، تا اینکه روزی

ادامه مطلب ...

بخش ششم - خاک زندگی بخش

  

 

بخش ششم - خاک زندگی بخش  

 

آموختید که خاک برای کشاورزی لازم است. زیرا مواد معدنی لازم را به گیاه می دهد. گیاهان مواد معدنی را از خاک می گیرند و همراه آبی که از ریشه بالا می رود به اندام های خود می رسانند.

ادامه مطلب ...

بخش پنجم – تاریخچه ی زمین

  

بخش پنجم – تاریخچه ی زمین  

زمین شناسان با استفاده از آثاری که از گذشته به دست آورده اند، به اطلاعات زیادی پی برده اند. انسان ها با مطالعه سنگ های رسوبی، آب و هوا، محل دریاها، خشکی ها و نوع گیاهان و جانوران که از بین رفته اند، اطلاعاتی به دست آورده اند.

ادامه مطلب ...

ساختمان چشم

 

 

ساختمان چشم

چشم شما چگونه دنیای اطراف را می بیند؟ یک وسیله ساده بسازید و ببینید چگونه نور وارد چشم شما می شود و تصویر در آن تشکیل می گردد. پیام های تصویر تشکیل شده در چشم شما، توسط اعصاب به مغز فرستاده می شوند.

ادامه مطلب ...

بخش چهارم - نور و رنگ

     

بخش چهارم - نور و رنگ

نور یکی از انرژی های مهم است. جایی که نور نباشد تاریک است و ما بدون نور نمی توانیم چیزی را ببینیم. برای اینکه جسمی دیده شود باید به آن نور بتابد، نوری که به جسم می تابد، از سطح آن بازتابش پیدا می کند. اگر نور بازتابش شده به چشم ما برسد، آن جسم را می بینیم. خورشید یک چشمه نور طبیعی است و بعضی از چشمه های نور مصنوعی هستند و انسان آنها را به وجود آورده مانند چراغ های روغنی و نفتی قدیمی.


رنگ های نور:
نوری که ازخورشید به زمین می رسد، از رنگ های گوناگونی تشکیل شده است. در آزمایشگاه نور را به کمک وسیله ای به نام منشور می توان تجزیه کرد. یعنی رنگ های مختلف را می توان از هم جدا کرد. منشور یک قطعه شیشه ای است.

حتماً دیده اید که پس از باران هوا آفتابی می شود و نور خورشید به ذره های ریز آب که هنوز در هوا وجود دارند می تابد. ذره های ریز آب هم مثل منشور، نور خورشید را تجزیه می کنند و رنگین کمال را به وجود می آورند. در واقع ذره های ریز آب باران در هوا، در روزهای آفتابی موجب تجزیه نور و ایجاد رنگین کمال می شود.


ذره بین چیست؟
معمولاً ذره بین ها را از شیشه و به شکل عدس می سازند. از این رو به آنها عدسی نیز می گویند. در صورت تابش نور خورشید به ذره بین، عدسی نور خورشید را در یک نقطه جمع می کند و به همین دلیل گرمای زیادی به وجود می آید. به این نقطه کانون عدسی می گویند. ممکن است در صورتی که کاغذی را روی کانون عدسی قرار دهیم، گرمای خورشید کاغذ را بسوزاند. به کمک عدسی هایی می توانیم تصویر اجسام را روی پرده نمایش دهیم.


کاربرد عدسی ها
عدسی ها در وسایل مختلفی مثل عینک های طبی، میکروسکوپ، تلسکوپ و دوربین های عکاسی استفاده می شوند. سطح عدسی ممکن است مثل آینه برآمده یا فرو رفته باشد. ولی مثل آینه های صاف نیست.

  پرسش های بخش 4
1- کدام گروه چشمه ها ی مصنوعی نور می باشند؟

1- شمع، چراغ نفتی، ستارگان
2- شمع، لامپ نورانی، چراغ نفتی
3- شمع، خورشید، ماه
4- ستارگان، ماه، چراغ نفتی
 

  2- کدامیک شبیه عدسی کار می کنند؟

1- آینه های محدب
2- آینه تخت
3- لامپ روشنایی
4- کوره آفتابی
 

  3- تجزیه نور یعنی؟

1- مولکول های آن را از هم جدا کنیم.
2- استفاده از منشور.
3- رنگ های مختلف آن را از هم جدا کنیم.
4- نور خورشید را با عدسی در یک نقطه جمع کنیم.
 

  4- چگونه می توانیم رنگ های مختلف نور را ببینیم؟

1- به وسیله عدسی
2- به وسیله تلسکوپ
3- به وسیله دوربین
4- به وسیله پاشیدن آب آب پاش به هوا
 

  5- کدامیک از اجسام زیر شبیه عدسی عمل می کند؟

1- تنگ شیشه ای آب
2- آینه
3- سطح آب
4- بشقاب چینی

سوال

 

یک

دو

سه

چهار

پنج

جواب

گزینه :

2

4

2

4

1


 

  سؤالات تشریحی
1- دیدن اجسام چگونه امکان پذیر می شود؟

به وسیله نور
 

  2- در چه صورت بازتابش نور تصویر ایجاد می کند؟

در صورتی که نور بازتابش شده به چشم ما برسد، تصویر درست می شود.
 

  3- آیا زمین و ماه نیز چشمه های نور هستند؟

خیر
 

  4- آیا مقدار نور چشمه های طبیعی را می توانیم به دلخواه کم یا زیاد کنیم؟

خیر، نمی توانیم ولی با استفاده از وسایلی مانند عینک آفتابی، پرده و سایبان می توانیم خود را از بازتابش شدید نور در امان نگه داریم.
 

  5- ذره بین چیست؟ کانون عدسی کجاست؟

ذره بین شیشه ای است که به شکل عدسی ساخته می شود و موجب دیدن چیزهای دور و نزدیک می شود .
نقطه ای که عدسی می تواند تمام نورهای تابیده شده را در آنجا جمع کند.
 

  6- نور پس از گذشتن از شیشه و آب چه تغییری می کند؟

می شکند و تجزیه می شود.
 

  7- در چه وسایلی از عدسی استفاده می شود؟

دوربین، میکروسکوپ، تلسکوپ، دوربین عکاسی و عینک طبی.
 

  8- نور سفید به چه رنگ هایی تجزیه می شود؟

قرمز، نارنجی، سبز، زرد، آبی، نیلی، بنفش
 

  9- بین کوره آفتابی و ذره بین چه شباهت هایی وجود دارد؟

هر دو نور خورشید را به صورت انرژی گرمایی ذخیره می کنند.  

بخش سوم(ماشین ها)

اهرمها

 

اهرم ماشین ساده ای است که انجام کار را راحت تر می کند. در تمامی اهرمها یک بار یا وزنه را به کمک نیرو، حول یک تکیه گاه به حرکت در می آوریم. بسیاری از ابزارهای ابتدایی ای که ما استفاده می کنیم، از اهرم تشکیل شده اند: مثل قیچی (دو اهرم نوع اول)، انبردست (دو اهرم نوع اول)، میخ کش چکش (1 اهرم نوع دوم)، فندق شکن (2 اهرم نوع دوم) و انبر (2 اهرم نوع سوم).

در یک اهرم نوع اول، تکیه گاه بین وزنه و مکان اعمال نیرو قرار دارد. در یک اهرم نوع اول در حالتی که تکیه گاه به محل بار نزدیک تر است (مثل انبردست ها) بار از نیروی اعمالی ما بزرگتر است، اما در فاصله کوچکتری به حرکت در می آید.

مثالهایی از ابزارهای معمول که از اهرم نوع یک استفاده می کنند:

در یک اهرم نوع دوم، بار یا وزنه در مکانی بین تکیه گاه و محل اعمال نیرو قرار دارد.

مثالهایی از ابزارهای معمول که از اهرم نوع دوم استفاده می کنند:

در یک اهرم نوع سوم، محل اعمال نیرو بین تکیه گاه و بار قرار دارد.

مثالهایی از ابزارهای معمول که از اهرم نوع سوم استفاده می کنند

رنگین کمان بسازید

اگر کمی از زمان خود به انجام دادن این آزمایش اختصاص دهید، یاد می گیرید که یک رنگین کمان چگونه به وجود می آید. همچنین خودتان نیز می توانید از درست کردن آن لذت ببرید.

 

مواد لازم

- یک لیوان آب

- یک ورقه ی سفید

- و یک روز آفتابی

 

روش کار

1- لیوان آب و ورقه کاغذ را به قسمتی از اتاق(کنار پنجره) ببرید که در آنجا آفتاب تابیده باشد.

2- لیوان آب را بالای کاغذ نگه دارید(مواظب باشید که آب درون لیوان به بیرون نریزد) مشاهده می کنید که نور خورشید از درون لیوان آب عبور می کند. نور شکسته می شود و شکل یک رنگین کمان بر روی کاغذ شما نقش می بندد.

3- اگر می خواهید رنگین کمانتان تغییر یابد، لیوان آب را در زاویه و ارتفاع دیگری نگه دارید

 چه اتفاقی می افتد؟

در طبیعت رنگین کمان را به صورت کمان و قوس دار با رنگ های مختلف در آسمان می بینید، اما این رنگین کمان می تواند در وضعیت های متفاوتی شکل گیرد.

شما می توانید رنگین کمان را در منبع و سرچشمه ی آب و یا در قطرات آبی که در انتهای آبشار به صورت مه وجود دارد، مشاهده کنید.

رنگین کمان وقتی شکل می گیرد که نور خورشید در آسمان شکسته شود. این شکست به وسیله قطرات آب باران صورت می گیرد، در واقع نور پس از عبور از قطره ی آب می شکند و به صورت منشوری از رنگ ها در می آید. در آزمایشی که انجام دادید، نور از طریق لیوان آب شکسته شد و منشوری از رنگ را تشکیل داد.

وقتی نور خورشید شکسته می شود به رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی(سبزآبی) و بنفش تجزیه می شود.

حرکت مولکولهای آب

 

این آزمایش به خوبی به شما نشان می دهد که چطور مولکول های آب گرم سریع تر از مولکول های آب سرد حرکت می کنند. با امکانات بسیار کمی می توانید خودتان یک پدیده ی علمی را مورد آزمایش و بررسی قرار دهید.

امروزه یکی از پروژه های علمی کودکان، حرکت مولکول های آب و میزان حرکت آن ها با توجه به درجه حرارت آب است .

مواد مورد نیاز

- یک لیوان تمیز که از آب داغ پر شده باشد

- یک لیوان تمیز که از آب سرد پر شده باشد

- مقداری رنگ خوراکی

- یک قطره چکان

روش کار

1 - لیوان ها را یکی از آب داغ و دیگری را با آب سرد پر کنید.

2 - به وسیله قطره چکان مقداری رنگ خوراکی بردارید و با سرعت هرچه تمام تر رنگ خوراکی را در یک زمان درون لیوان های آب بریزید.

3 - و حالا ببینید چه اتفاقی برای رنگی که داخل لیوان ها ریختید می افتد.

چه اتفاقی می افتد؟

اگر با دقت بیشتری نگاه کنید، متوجه می شوید که رنگ خوراکی موجود در آب داغ سریع تر در میان مولکول های آن عبور می کند و پخش می شود.

مولکول های آب داغ با سرعت بیشتری نسبت به آب سرد حرکت می کنند. در نتیجه رنگ خوراکی نیز با سرعت بیشتری نسبت به آب سرد حل می شود.

آزمایش قطره چکان و بطری آب

 

دوستان خوبم امروز می خواهیم آزمایش ساده و جالبی با هم انجام دهیم که حتما از نتیجه ی آن لذت می برید. همچنین این آزمایش بسیار کم هزینه است و با وسایل بسیار محدود می توانید یک تجربه ی جدید به دست بیاورید.

مواد لازم:

- یک عدد قطره چکان

- یک بطری پلاستیکی( می تواند بطری خالی شده نوشابه یا آب معدنی باشد).

 

روش کار:

بطری پلاستیکی را از آب پر می کنیم به صورتی که یک مقدار فضای خالی داشته باشد( آب از بطری لبریز نشود.). قطره چکان را از آبی که داخل بطری است پر می کنیم به طوری که هیچ هوایی داخل قطره چکان نباشد(قطره چکان را وارونه می کنیم و قسمت پلاستیکی آن را فشار می دهیم. به این صورت تمام حباب های داخل قطره چکان خارج می شود.)

سپس قطره چکان را درون بطری می اندازیم.می بینید که بر روی سطح آب شناور می ماند. همانطور که قطره چکان درون بطری شناور است درب بطری را ببندید.

با دستان خود از دو طرف، بطری را بگیرید و به آن فشار بیاورید. می بینید که قطره چکان به سمت پایین بطری حرکت می کند. اگر دستان خود را از روی بطری بردارید مشاهده می کنید قطره چکان به سمت بالا حرکت می کند. با هر بار فشار دادن بطری می بینید قطره چکان به سمت بالا و پایین حرکت می کند.

 

چه اتفاقی می افتد؟

چون درب بطری بسته است با فشار دادن بطری، به قطره چکان فشار وارد می شود، و چون هیچ هوایی درون قطره چکان نمانده است با این فشار، دیگر روی سطح آب نمی ماند و به سمت پایین بطری حرکت می کند. و وقتی فشار را با برداشتن دست از روی بطری کم می کنیم، فشار داخل بطری کم می شود و قطره چکان به سمت بالا حرکت می کند.

امیدوارم از این آزمایش ساده و علمی لذت برده باشید. منتظر آزمایش های بعدی ما باشید.

بخش دوم - تغییرات ماده

 

بخش دوم - تغییرات ماده

مواد تغییر می کنند:
مواد مختلف یعنی عنصرها، ترکیب ها و مخلوط ها همیشه به یک صورت باقی نمی مانند و ممکن است تغییر کنند و می دانیم که همه مواد از نظر رنگ، حجم، بو، سختی و نرمی با هم متفاوتند و علی رغم این تفاوت ها پاره ای از مواد به هم شبیه اند.


شباهت های مواد عبارتند از :
1- همه مواد حجم دارند.
2- همه مواد وزن دارند.
3- ماده ی تشکیل دهنده همه مواد جرم آنها را تشکیل می دهد.
4- همه مواد از مولکول تشکیل شده اند.
5- مولکول همه مواد از ذرات کوچک تری به نام اتم تشکیل شده است.


متغیر فیزیکی و تغییر شیمیایی
در بعضی تغییرات، جنس ماده عوض نمی شود، یعنی ماده به ماده دیگری تبدیل نمی گردد. به این گونه تغییرات، تغییرات فیزیکی گفته می شود. مانند تبخیر آب و ذوب شدن یخ. در گروهی دیگری از تغییرات، خاصیت های ماده به کلی تغییر می کند. یعنی یک ماده به ماده دیگری تبدیل می شود. به چنین تغییراتی تغییرات شیمیایی گفته می شود. مانند پختن غذا، زرد شدن برگ درختان.


تغییر فیزیکی (آزمایش جوشانده آب، یخ زدن آب در فریزر)
وقتی آب بخار می شود، مولکول آن تغییر نمی کنند، بلکه فاصله آنها از هم زیاد می شود و مولکول ها در هوا پراکنده می شوند تبخیر، یک تغییر فیزیکی است. اما اگر نان را روی حرارت بگیریم تا سیاه شود، دیگر نان نیست بلکه تغییر شیمیایی کرده و ماده دیگری به وجود آمده و مولکول های نان تغییر نکرده اند. آهن یک عنصر است. اگر یک وسیله آهنی را در هوای مرطوب بگذارید، دچار تغییر شیمیایی می شود زیرا در هوا، اکسیژن وجود دارد. این ماده که در اثر این تغییر شیمیایی به وجود آمده رنگ آهن نامیده می شود که به آن اکسید آهن می گویند. اکسید آهن یک ترکیب است. برای اینکه ماده ای تغییر کند مدتی زمان لازم است که گاه می توان مدت آن را پیش بینی کرد.

  پرسش های بخش 2
در جای خالی کلمات مناسب بنویسید.

1- تغییر رنگ و بوی مواد غذایی برای ما مضر است.
2- در تغییر شیمیایی مواد، جنس آن عوض می شود.
3- برای اینکه ماده ای تغییر کند باید زمانی از آن بگذرد.
4- نام علمی زنگ آهن اکسید آهن است.
5- دوره آب در طبیعت، نتیجه تغییرات فیزیکی است.
6- هر نوع سوختن مواد یک تغییر شیمیایی است.

 

  سؤالات تشریحی
1- مواد از چه ساخته شده اند؟ و به چه حالت هایی وجود دارند؟

از مولکول ساخته شده اند و به حالت های جامد، مایع و گاز هستند.
 

  2- ترکیب چیست؟

وقتی اتم های تشکیل دهنده ی ماده ای یکسان نباشد به آن ماده ترکیب می گوئیم.
 

  3- از مواد زیر کدام ترکیب و کدام عنصر است؟

آب: ترکیب
سنگ: ترکیب
اکسیژن: عنصر
چوب: ترکیب
نقره: عنصر
شیشه: ترکیب
 

  4- مواد در چه خواصی مشترک هستند؟

همه مواد وزن، حجم و جرم دارند.
 

  5- در چه صورت ماده تغییر فیزیکی پیدا می کند؟

در صورتی که مولکول هایش تغییر نکند و به ماده دیگری تبدیل نشود.
 

  6- عنصر در اثر تغییر دما تغییر فیزیکی پیدا می کند یا تغییر شیمیایی؟

تغییر فیزیکی پیدا می کند. یعنی به ماده دیگری تبدیل نمی شود فقط تغییر حالت می دهد.
 

  7- وقتی غذا فاسد می شود چگونه تغییری در آن ایجاد می شود؟

تغییر شیمیایی ایجاد می شود.
 

  8- وقتی شیر فاسد می شود و می برد چه تغییری صورت می گیرد؟

تغییر شیمیایی پیدا می کند
 

  9- اکسید آهن چیست؟

ترکیبی است از اکسیژن و آهن که به آن زنگ آهن هم می گوئیم و به رنگ قهوه ای است و به محکم بودن آهن نیست.
 

  10- فرق آهن و اکسید آهن چیست؟

آهن عنصر است و اکسید آهن ترکیب. آهن خاکستری رنگ استولی اکسید آهن قهوه ای و محکم است.
 

مدارس استرالیا ...!

 

یک دانشجو برای ادامه تحصیل و گرفتن دکترا همراه با خانواده اش عازم استرالیا شد. در آنجا پسر کوچکشان را در یک مدرسه استرالیایی ثبت نام کردند تا او هم ادامه تحصیلش را در سیستم آموزش این کشور تجربه کند.

روز اوّل که پسر از مدرسه برگشت، پدر از او پرسید: پسرم تعریف کن ببینم امروز در مدرسه چی یاد گرفتی؟

پسر جواب داد: امروز درباره خطرات سیگار کشیدن به ما گفتند، خانم معلّم برایمان یک کتاب قصّه خواند و یک کاردستی هم درست کردیم.

پدر پرسید: ریاضی و علوم نخواندید؟ پسر گفت: نه

روز دوّم دوباره وقتی پسر از مدرسه برگشت پدر سؤال خودش را تکرار کرد. پسر جواب داد: امروز نصف روز را ورزش کردیم، یاد گرفتیم که چطور اعتماد به نفسمان را از دست ندهیم، و زنگ آخر هم به کتابخانه رفتیم و به ما یاد دادند که از کتاب های آنجا چطور استفاده کنیم.

بعد از چندین روز که پسر می رفت و می آمد و تعریف می کرد، پدر کم کم نگران شد چرا که می دید در مدرسه پسرش وقت کمی در هفته صرف ریاضی، فیزیک، علوم، و چیزهایی که از نظر او درس درست و حسابی بودند می شود. از آنجایی که پدر نگران بود که پسرش در این دروس ضعیف رشد کند به پسرش گفت: پسرم از این به بعد دوشنبه ها مدرسه نرو تا در خانه خودم با تو ریاضی و فیزیک کار کنم.

بنابراین پسر دوشنبه ها مدرسه نمی رفت.دوشنبه اوّل از مدرسه زنگ زدند که چرا پسرتان نیامده. گفتند مریض است.دوشنبه دوّم هم زنگ زدند باز یک بهانه ای آوردند. بعد از مدّتی مدیر مدرسه مشکوک شد و پدر را به مدرسه فراخواند تا با او صحبت کند.وقتی پدر به مدرسه رفت باز سعی کرد بهانه بیاورد امّا مدیر زیر بار نمی رفت.بالاخره به ناچار حقیقت ماجرا را تعریف کرد.گفت که نگران پیشرفت تحصیلی پسرش بوده و از این تعجّب می کند که چرا در مدارس استرالیا اینقدر کم درس درست و حسابی می خوانند.

مدیر پس از شنیدن حرف های پدر کمی سکوت کرد و سپس جواب داد: ما هم ۵۰ سال پیش مثل شما فکر می کردیم.

 

بخش اول - ساختمان مواد

 

بخش اول - ساختمان مواد   

 

1- مانند دانشمندان فکر کنید :
در سال های پیش آموختید که "مشاهده کنید". یعنی مشاهده کردن یک راه یادگیری است. مشاهده یعنی استفاده از اندام های مختلف بدن .

ادامه مطلب ...

سخنان آلبرت انیشتن

 

جملات تاثیر گزار از آلبرت انیشتین

 

 

۱. من در چنان تنهایی زندگی می کنم که در جوانی دردناک است، ولی در سالهای بلوغ فکری گوارا میشود.

 

۲.تمامی دانش ما، در مقایسه با واقعیت، ابتدایی و کودکانه است. ولی با این حال با ارزش ترین دارایی ماست.

 

 

۴. اگر از من بپرسید میگویم که گناه در خلوت را به تظاهر به تقوا ترجیح می دهم.

 

۵. هر چیزی را باید تا حد امکان ساده کرد، اما نه ساده تر از آن.

 

۶.هیچگاه یک کنجکاوی مقدس را از دست ندهید.

 

۷.دوست دارم افکار خدا را بدانم، بقیه چیزها جزئیات اند.

 

 

۳. همه ی ادیان،هنرهاو علوم شاخه ی یک درخت هستند.

ثلاث باباجانی

ثَلاثِ باباجانی یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه ایران است. این شهرستان، در سال ۱۳۸۱ به عنوان شهرستان شناخته شد. مرکز این شهرستان شهر تازه آباد است.ازگله دیگر شهر آن است.

ادامه مطلب ...